{"id":1359,"date":"2016-05-05T14:31:04","date_gmt":"2016-05-05T11:31:04","guid":{"rendered":"http:\/\/wp.hataytr.com\/?p=1359"},"modified":"2016-05-05T14:31:04","modified_gmt":"2016-05-05T11:31:04","slug":"maras-valisi-kalender-pasanin-cileli-yolculugu-ii-1819-1821","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/maras-valisi-kalender-pasanin-cileli-yolculugu-ii-1819-1821\/","title":{"rendered":"MARA\u015e VAL\u0130S\u0130 KALENDER PA\u015eA\u2019NIN \u00c7\u0130LEL\u0130 YOLCULU\u011eU II (1819\u20131821)"},"content":{"rendered":"

\"Mehmet<\/p>\n

Mehmet. Akif Terzi*
\nmehmetakifbey@gmail.com<\/a><\/span><\/p>\n

Kalender Pa\u015fa b\u00f6lge tarihinin kaderini etkileyen en \u00f6nemli \u015fahsiyetlerden biri oldu\u011fu kadar Fettaho\u011fllar\u0131 ve K\u00fc\u00e7\u00fckali o\u011fullar\u0131n\u0131n tarihteki bu gizem dolu yolcu\u011funda da birinci derecede rol alm\u0131\u015f yeg\u00e2ne bir \u015fahsiyettir.<\/p>\n

\n

B\u00f6lgedeki T\u00fcrkmen a\u015firetlerine olan yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ve muhabbeti asl\u0131nda kendisinin sonunu haz\u0131rlayan bir yol haritas\u0131n\u0131 da beraberinde getirmi\u015fti. \u0130dam sonras\u0131 iki aileden kalanlar\u0131n Rodos s\u00fcrg\u00fcn\u00fcn\u00fc bir \u015fekilde bertaraf eden Pa\u015fa, yine ayn\u0131 ki\u015filer i\u00e7in \u00e7\u0131kan idam ferman\u0131n\u0131 da b\u00fcy\u00fck gayretlerle \u00f6nlemi\u015fti. Fakat b\u00f6lgede g\u00fc\u00e7 dengeleri art\u0131k de\u011fi\u015fmi\u015f, Adana ve Halep valilerinin ince siyaseti sonucu yaln\u0131z kalm\u0131\u015ft\u0131. Art\u0131k yan\u0131nda ne A\u011fca Bey ne de K\u00fc\u00e7\u00fckali o\u011flu Dede Bey vard\u0131. \u0130damlar sonras\u0131nda a\u015firetlerin huzursuzlu\u011funun bir t\u00fcrl\u00fc \u00f6nlenememesi, Dede Bey\u2019in karde\u015fi Mustafa\u2019n\u0131n bir k\u0131s\u0131m boy beyleriyle olan m\u00fcnasebetleri, damad\u0131 M\u00fcrselo\u011flu Haydar, karde\u015finin han\u0131m\u0131 Kara Fatma\u2019n\u0131n faaliyetleri ve kendisinin de D\u00fclkadirlilere verdi\u011fi eziyetlerden dolay\u0131 sadaret\u2019e s\u0131k s\u0131k giden \u015fik\u00e2yetler art\u0131k II. Mahmut un da sabr\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. A\u00e7\u0131k\u00e7as\u0131 art\u0131k Kalender Pa\u015fa padi\u015fah\u0131n mizac\u0131na ve tavr\u0131na ters d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr. B\u00fct\u00fcn bunlar \u00fcst \u00fcste kondu\u011funda art\u0131k Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n bu b\u00f6lgede kalmamas\u0131 gerekmektedir. Ve sonunda Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n Mara\u015f d\u0131\u015f\u0131na bir yere s\u00fcrg\u00fcn edilmesi hakk\u0131nda ferman yaz\u0131l\u0131r. Vezareti elinden al\u0131nan Kalender Pa\u015fa 12 Mart 1819 tarihinde Ankara\u2019ya s\u00fcrg\u00fcn edilir. Mara\u015f valili\u011fine ise Silistre valisi iken ora halk\u0131na eziyet etmekten dolay\u0131 Dimetoka\u2019ya s\u00fcrg\u00fcne g\u00f6nderilen M\u00fctfizade H\u00fcseyin Pa\u015fa vezir r\u00fctbesiyle tayin edilir. Bu olay\u0131 Cevdet Pa\u015fa tarihe \u015f\u00f6yle not d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u00a0\u201c<\/strong>Kalender Pa\u015fan\u0131n etvar ve mi\u015fvar\u0131 mizac-\u0131 asra muvaf\u0131k g\u00f6r\u00fclmedi\u011finden hilal-i Cemaziyel- ahirede vezareti ref olunarak Ankara\u2019da ikamete memur k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r\u201d.<\/strong><\/em><\/p>\n

Ankara\u2019da ikamete mecbur edilen Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n taraftarlar\u0131 padi\u015fah\u0131n bu karar\u0131n\u0131 kabullenmek istemiyorlard\u0131. Mara\u015f i\u00e7lerinde ve \u00e7evresinde olaylar durulmuyor, h\u00fck\u00fcmet ad\u0131na g\u00f6rev alan hi\u00e7 kimse tan\u0131nm\u0131yordu. Yeni gelen vali yapt\u0131rd\u0131\u011f\u0131 bir tahkikat neticesinde Ankara\u2019da s\u00fcrg\u00fcn olarak kalan eski vali Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n Ankara\u2019dan Mara\u015f\u2019\u0131n i\u015flerine kar\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 tespit etmi\u015fti. A\u015firetler ve Mara\u015f\u2019\u0131n Bayezidli halk\u0131 Ankara ile s\u00fcrekli haberle\u015fmekte idi. H\u00fcseyin Pa\u015fa Sadaret\u2019e bir yaz\u0131 g\u00f6ndererek durumu t\u00fcm a\u00e7\u0131kl\u0131\u011f\u0131 ile anlatm\u0131\u015f ve Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n daha uzak bir yere s\u00fcr\u00fclmesini rica etmi\u015ftir.<\/p>\n

Bunun \u00fczerine padi\u015fah II. Mahmut g\u00f6nderdi\u011fi ferman ile Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n adalardan her hangi birine s\u00fcr\u00fclmesini emretmi\u015ftir. Kaderin bir cilvesi olmal\u0131 ki Rodos Adas\u0131na s\u00fcrg\u00fcn olmaktan kurtard\u0131\u011f\u0131 kimseler y\u00fcz\u00fcnden Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n kendisi Rodos\u2019a s\u00fcr\u00fclecektir. Ankara\u2019ya geldikten be\u015f ay sonra a\u011fustos 1819 da ailesi ve kap\u0131 halk\u0131yla birlikte Rodos\u2019a gelen Kalender Pa\u015fa yapt\u0131\u011f\u0131 bunca hizmetten sonra kendisine reva g\u00f6r\u00fclen bu s\u00fcrg\u00fcnden hi\u00e7 de ho\u015fnut de\u011fildir. Kalender Pa\u015fa\u2019y\u0131 Rodos\u2019a g\u00f6t\u00fcren sebep, belki de i\u00e7inde bulundu\u011fu taassup duygusu idi. Memleketindeki yak\u0131nlar\u0131na ve a\u015firet boy beylerine kar\u015f\u0131 duygusal yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n tav\u0131r ve tutumlar\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda devletin kudretini ortaya koyamamas\u0131 bu sonu haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. Kalender Pa\u015fa memleketinde valilik yapman\u0131n zorluklar\u0131n\u0131 omuzlar\u0131nda ta\u015f\u0131maktayd\u0131. Kendi yak\u0131nlar\u0131n\u0131n bulundu\u011fu bir yerde adaletli olmak ve devletin g\u00fcc\u00fcn\u00fc temsil etmek belki de ate\u015ften bir g\u00f6mlek giymekti ki pa\u015fay\u0131 yakan da o ate\u015fti. Kalender Pa\u015fa Mara\u015f gibi denizden y\u00fcksek, havas\u0131 kuru ve da\u011fl\u0131k bir ortamdan rutubetin bol oldu\u011fu deniz havas\u0131ndan dolay\u0131 Rodos\u2019a bir t\u00fcrl\u00fc al\u0131\u015famaz ve s\u00fcrekli hastalan\u0131r. \u0130\u00e7inde bulundu\u011fu \u015fartlar\u0131 bir yaz\u0131 ile Sadaret\u2019e bildiren Pa\u015fa, durumumun padi\u015faha iletilmesi \u00fczerine Rodos Adas\u0131na geldikten yakla\u015f\u0131k alt\u0131 ay sonra ayn\u0131 \u015fartlarla \u0130zmir\u2019e ikamete mecbur edilir. \u0130zmir\u2019de m\u00fcnasip bir kona\u011fa yerle\u015ftirilen Pa\u015fa\u2019ya bin kuru\u015f da maa\u015f ba\u011flan\u0131r. Ku\u015fadas\u0131 mubayaac\u0131s\u0131 Mustafa A\u011fa\u2019n\u0131n Sadaret\u2019e yollad\u0131\u011f\u0131 bir raporda Sisam muhaf\u0131z\u0131 \u0130lyas-zade Ahmet A\u011fa\u2019n\u0131n i\u015fini iyi yapamad\u0131\u011f\u0131, sahillerin muhafazas\u0131 e\u011fer \u0130zmir\u2019de ikamet eden Kalender Pa\u015fa\u2019ya verilirse buralar\u0131n daha da g\u00fcvenli olaca\u011f\u0131 belirtilmektedir. Mustafa A\u011fa\u2019n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131 bu teklif Sadaret taraf\u0131ndan da uygun bulunur. Bunun \u00fczerine Kalender Pa\u015fa y\u00fcz elli bin kuru\u015f maa\u015fla ve daha \u00f6nce elinden al\u0131nan vezareti de tekrar uhdesine verilerek Ku\u015fadas\u0131 Muhaf\u0131z\u0131 olarak tayin edilir. \u0130zmir\u2019de kald\u0131\u011f\u0131 m\u00fcddet\u00e7e haremi ve kap\u0131 halk\u0131yla birlikte sevgi ve sayg\u0131 duyulan Kalender Pa\u015fa yeni maceralara do\u011fru yelken a\u00e7mak \u00fczere Ku\u015fadas\u0131\u2019na do\u011fru yola \u00e7\u0131kar. \u0130zmir halk\u0131n\u0131n Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n haremi ve kap\u0131 halk\u0131ndan olduk\u00e7a memnun oldu\u011funu \u0130zmir Kad\u0131s\u0131 Ahmet L\u00fctfi Efendi\u2019nin \u0130stanbul\u2019a g\u00f6nderdi\u011fi bir rapordan anlamaktay\u0131z. Kad\u0131 Efendi\u2019nin bu yaz\u0131s\u0131 belki de Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n h\u00fck\u00fcmet nezdinde azalan itibar\u0131n\u0131n tazelenmesi anlam\u0131na da gelmekteydi. Olduk\u00e7a sevin\u00e7li g\u00f6r\u00fcnen Pa\u015fa, kendisine tekrar verilen vezirlik r\u00fctbesiyle birlikte yeni g\u00f6revi i\u00e7in Sadaret\u2019e bir te\u015fekk\u00fcr mektubu yollamay\u0131 ihmal etmeyecektir.<\/p>\n

\u0130zmir\u2019den toparlan\u0131p Ku\u015fadas\u0131\u2019na gelen Pa\u015fa, burada m\u00fcnasip bir kona\u011fa yerle\u015ferek 27 Eyl\u00fcl 1820 tarihinde g\u00f6revi teslim alarak muhafaza i\u015flerine ba\u015flad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bir yaz\u0131 ile Sadaret\u2019e bildirir. Kalender Pa\u015fa hemen civar b\u00f6lgelerdeki asayi\u015fsizli\u011fi ortadan kald\u0131rarak g\u00fcvenli\u011fi sa\u011flama y\u00f6n\u00fcnde \u00e7al\u0131\u015fmalara ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Bu arada Girit de isyanlar \u00e7\u0131km\u0131\u015f ve Hanya da \u015fiddetli \u00e7arp\u0131\u015fmalar olmaktad\u0131r. Hanya muhaf\u0131z\u0131 L\u00fctfullah Pa\u015fa\u2019n\u0131n buradaki huzursuzlu\u011fu bast\u0131ramamas\u0131 ve bir k\u0131s\u0131m uygunsuzlu\u011fu \u00fczerine, Kalender Pa\u015fa Hanya muhaf\u0131zl\u0131\u011f\u0131na tayin edilir. Pa\u015fa bu aralar hastad\u0131r ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bu yer de\u011fi\u015fikli\u011fine elveri\u015fli de\u011fildir. Yorgun beden art\u0131k bu y\u00fck\u00fc kald\u0131ramayacak haldedir.<\/p>\n

Hanya muhaf\u0131zl\u0131\u011f\u0131na tayini \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 halde g\u00f6rev yerine gidemeyen Kalender Pa\u015fa\u00a028 Kas\u0131m 1821<\/em>\u00a0de Ku\u015fadas\u0131\u2019nda vefat eder. Bir bu\u00e7uk y\u0131ll\u0131k s\u00fcrg\u00fcn hayat\u0131 ve yakla\u015f\u0131k 14 ayl\u0131k Ku\u015fadas\u0131 Muhaf\u0131zl\u0131\u011f\u0131 g\u00f6revinden sonra Pa\u015fa art\u0131k ebedi istirahatgah\u0131na kavu\u015fmu\u015ftur. Devlette usul gere\u011fi \u00f6len vezirlerin mallar\u0131na devlet taraf\u0131ndan el konularak hazineye kayd edilmektedir. Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n Mara\u015f\u2019ta k\u00fclliyetli miktarda mal\u0131 vard\u0131r. Ku\u015fadas\u0131 ve Mara\u015f\u2019daki muhallefat\u0131n\u0131n say\u0131m ve deftere kayd\u0131 i\u00e7in Kap\u0131c\u0131ba\u015f\u0131 Mehmet A\u011fa g\u00f6revlendirilir.<\/p>\n

Devlette devaml\u0131l\u0131k esast\u0131r. Y\u00f6netici gider, ama kurumlar bakidir. Kalender Pa\u015fa\u2019dan bo\u015falan yere hemen Mustafa Re\u015fit Pa\u015fa tayin edilir. Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n Ku\u015fadas\u0131\u2019ndaki ailesinin hali pek de i\u00e7 a\u00e7\u0131c\u0131 de\u011fildir. Belki de zamans\u0131z gelen \u00f6l\u00fcm onlar\u0131 hi\u00e7 beklemedikleri bir durumla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131r. Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n haremi Re\u015fit Pa\u015fa\u2019ya m\u00fcracaat ederek i\u00e7inde bulunduklar\u0131 durumun hi\u00e7 iyi olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve bu konuda kendilerine yard\u0131mc\u0131 olunmas\u0131n\u0131 rica etmi\u015ftir. Re\u015fit Pa\u015fa, Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n kap\u0131 halk\u0131n\u0131 ve askerlerini ortada b\u0131rakmayarak sahiplenmi\u015f ve yan\u0131nda g\u00f6revlendirerek bir ahde vefa \u00f6rne\u011fi g\u00f6stermi\u015ftir. H\u00fck\u00fcmete de merhum Pa\u015fan\u0131n hareminin hallerinin \u00e7ok k\u00f6t\u00fc oldu\u011funu ve merhamete muhta\u00e7 bir halde bulunduklar\u0131n\u0131, \u0130stanbul\u2019a m\u0131 yoksa vatanlar\u0131 olan Mara\u015f\u2019a m\u0131 g\u00f6nderilmesi hususunda bir emir g\u00f6nderilmesini rica eder. Re\u015fit Pa\u015fa, Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n haremini, gelecek olan emir sonras\u0131nda \u0130stanbul\u2019a ya da memleketleri olan Mara\u015f\u2019a g\u00f6ndermek i\u00e7in gerekli haz\u0131rl\u0131klar\u0131 yapmaktad\u0131r. Mustafa Re\u015fit Pa\u015fa\u2019n\u0131n yaz\u0131s\u0131 b\u00e2b-\u0131 \u00e2li \u015fura toplant\u0131s\u0131nda ele al\u0131nm\u0131\u015f, Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n hareminin acil ihtiya\u00e7lar\u0131 i\u00e7in on bin kuru\u015f verilmesine ve vatanlar\u0131 olan Mara\u015f\u2019a yollanmas\u0131na karar verilmi\u015ftir. B\u00f6ylece Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n \u00f6l\u00fcm\u00fcnden d\u00f6rt ay sonra haremi i\u00e7in Mara\u015f\u2019a d\u00f6nme karar\u0131 verilmi\u015ftir.<\/p>\n

B\u00f6lge tarihi bak\u0131m\u0131ndan olduk\u00e7a \u00f6nemli olan bu bilgiler Kalender Pa\u015fa hakk\u0131nda bundan \u00f6nce yap\u0131lan yanl\u0131\u015flar\u0131n d\u00fczeltilmesi i\u00e7in bir f\u0131rsat olmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Bilgi payla\u015f\u0131ld\u0131k\u00e7a g\u00fczeldir.<\/p>\n

Belge: Kalender Pa\u015fa\u2019n\u0131n Ku\u015fadas\u0131\u2019nda vefat\u0131.<\/p>\n

\"\"<\/p>\n<\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Mehmet. Akif Terzi* mehmetakifbey@gmail.com Kalender Pa\u015fa b\u00f6lge tarihinin kaderini etkileyen en \u00f6nemli \u015fahsiyetlerden biri oldu\u011fu kadar Fettaho\u011fllar\u0131 ve K\u00fc\u00e7\u00fckali o\u011fullar\u0131n\u0131n tarihteki bu gizem dolu yolcu\u011funda da birinci derecede rol alm\u0131\u015f yeg\u00e2ne bir \u015fahsiyettir. B\u00f6lgedeki T\u00fcrkmen a\u015firetlerine olan yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ve muhabbeti asl\u0131nda kendisinin sonunu haz\u0131rlayan bir yol haritas\u0131n\u0131 da beraberinde getirmi\u015fti. \u0130dam sonras\u0131 iki aileden kalanlar\u0131n …<\/p>\n","protected":false},"author":4,"featured_media":1360,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"jetpack_post_was_ever_published":false,"_jetpack_newsletter_access":"","_jetpack_newsletter_tier_id":0,"footnotes":"","jetpack_publicize_message":"","jetpack_is_tweetstorm":false,"jetpack_publicize_feature_enabled":true,"jetpack_social_post_already_shared":false,"jetpack_social_options":{"image_generator_settings":{"template":"highway","enabled":false}}},"categories":[94,76],"tags":[510,509,508,507,500],"jetpack_publicize_connections":[],"aioseo_notices":[],"jetpack_featured_media_url":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-content\/uploads\/2016\/05\/MARA\u015e-VAL\u0130S\u0130-KALENDER-PA\u015eA\u2019NIN-\u00c7\u0130LEL\u0130-YOLCULU\u011eU-II-1819\u20131821.jpg","jetpack_sharing_enabled":true,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1359"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/4"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=1359"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1359\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":1361,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/1359\/revisions\/1361"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1360"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=1359"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=1359"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.hatayinnabzi.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=1359"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}