İstanbul’un fethinden sonra mahkumları serbest bırakan Fatih Sultan Mehmet Han’ın huzuruna, zindandan çıkmak istemeyen iki papaz getirilir. Bunlar Bizans İmparatoru Kostantin’e adaletli olmasını söylediklerinden dolayı zindana atılmış ve “Böyle adaletsiz bir dünyada içerisi dışarısından daha rahat” deyip hapisten çıkmamaya yemin etmişler. Sultan Mehmet onlara der ki: “Memleketimizi geziniz, Müslüman hakimlerin ve Müslüman halkın davalarını dinleyiniz. Bizde de sizdeki gibi adaletsizlik ve zulüm görürseniz hemen gelip bana bildiriniz ve siz de uzlete çekilmekte haklı olduğunuzu ispat ediniz!”

Bu teklifi kabul eden iki papaz Bursa’da şöyle bir davaya şahit olmuşlar:

Bir Müslüman, bir Yahudi’den at satın almış. Ancak ilk akşam atın hasta olduğu belli olmuş. Müslüman, sabah erkenden Bursa kadısına gelmiş, fakat kadı dairesinde yokmuş. Bir müddet bekleyen dâvâcı, kadının geleceğinden ümidini kesip gitmiş. At ikinci akşam ahırda ölmüş. Bursa kadısı bu haberi duyunca mağdur olan at sahibine: “Mademki, atın elinizde ölmesine benim vazife başında olmayışım sebep oldu. Atın bedelini ben veriyorum” demiş.

Papazlar, İslâm kadısının bu derece adil kararı karşısında hayretler içinde kalmışlar. Başka yere gitme ihtiyacını duymadan hemen İstanbul’a gelmişler. Fatih Sultan Mehmet Han, huzuruna çıkan papazlara:

“Ne gördünüz, anlatın.” demiş. Papazlar:

“Yüce padişahımız tarafından eyaletlerde kurulan mahkemeler dahi İstanbul’da kurulan mahkemeler gibi adalet icra ediyorlar. Bundan sonra biz zindana girmeyeceğiz. Çünkü sizde böyle adalet tatbik edildikçe, Müslüman olmayanların dahi zulme uğramayacağına inanmış bulunuyoruz” deyip Müslüman olmuşlar.

Fatih Sultan Mehmet Han’a Allah’tan rahmet diliyorum. Mekanı cennet olsun.

Adalete riayet etmek, İslâm dininde en büyük vazifelerden ve en güzel hasletlerdendir:

“Haberiniz olsun ki Allah size adaleti, ihsanı (iyiliği) ve yakınlığı olanlara (muhtaç oldukları şeyleri) vermeyi emrediyor ve çirkin işlerden, münkerden, azgınlıktan nehyediyor, dinleyip anlayıp tutasınız diye size vazediyor.” mealindeki (Nahl suresinin, 90.) Ayet-i kerimesi adaleti emreder.

Diğer bir Ayet-i celilede de (mealen) “Adalette bulununuz. Şüphe yok ki, Allahü Tealâ adil olanları sever.” (Hucurat suresi, Ayet 9) buyurulmuştur.

Bir Hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz Muhammed Mustafa (s.a.v.) de: “Adil olanlar, hükümlerinde, aile ve çoluk çocukları hakkında ve memur oldukları hususlarda adaletli davrananlar, Allahü Teâlâ katında nurdan minberler üzerindedirler.” buyurmuştur. Yani, yüksek, nurani mertebelere nail olacaklardır.

Diğer bir Hadis-i şerifte de: “Adil bir hükümdarın bir saatlik ibadeti, başkasının yetmiş senelik ibadetine denk bulunur.” buyrulmuştur.

İşte adalete İslam nazarında pek büyük kıymet ve ehemmiyet verilmiştir. Bu pek adilane esas sayesinde de Müslüman olmayanlar da asırlarca rahat, müreffeh bir halde Müslümanların arasında yaşamışlardır.

Güzel bir terbiyeye, güzel bir itikada sahip olan, Allahü Teâlâ’nın azabından korkan, ahiret gününe iman eden, ilahi adaletin muhakkak tecelli edeceğini bilen insan, her zaman adaletli davranmakla kendini yükümlü hisseder.